Theo Tổng cục Hải quan, trong 10 tháng đầu năm nay, XK rau quả đã đạt 1,992 tỷ USD, bằng 130,8% so với cùng kỳ 2015. Nhiều khả năng, XK rau quả cả năm nay sẽ đạt khoảng 2,3 - 2,4 tỷ USD.

Thanh long tiếp tục XK mạnh trong những tháng cuối năm

Riêng về trái cây, 9 tháng đầu năm nay, kim ngạch XK đạt 1,33 tỷ USD, chiếm 73,3% tổng giá trị XK rau quả (1,813 tỷ USD). Tỷ lệ này có cao hơn một chút so với 8 tháng đầu năm (khoảng 72%). Như vậy, có thể thấy trái cây đang chiếm trên 70% tổng kim ngạch XK rau quả. Và nếu giá trị XK rau quả cả năm nay đạt được 2,3 - 2,4 tỷ USD, thì riêng trái cây chiếm khoảng trên dưới 1,7 tỷ USD. Nếu vậy, giá trị XK trái cây trong năm nay chắc chắn cao hơn giá trị XK của hạt tiêu, sắn, chè và nhiều khả năng cao hơn cả cao su (10 tháng đầu năm, XK cao su mới đạt 1,264 tỷ USD).

Hiện nay, nước ta đã có 29 loại trái cây được XK. Trong đó, mặt hàng đạt giá trị thấp nhất trong 9 tháng đầu năm nay là cam (63.000 USD) và cao nhất là thanh long (663,347 triệu USD). 10 loại trái cây XK lớn nhất là thanh long, nhãn, dưa hấu, sầu riêng, măng cụt, vải, xoài, dừa, chuối và chanh. Các loại trái cây này đều đã đạt giá trị XK từ hàng chục đến hàng trăm triệu USD (trong 9 tháng đầu năm). Cụ thể: thanh long (663,347 triệu USD; chiếm 49,9%), nhãn (131,839 triệu USD; 9,9%), dưa hấu (94,889 triệu USD; 7,1%), sầu riêng (84,722 triệu USD; 6,4%), măng cụt (81,452 triệu USD; 6,1%), vải (80,242 triệu USD; 6%), xoài (45,828 triệu USD; 3,4%), dừa (38,307 triệu USD; 2,9%), chuối (36,285 triệu USD; 2,7%), chanh (33,181 triệu USD; 2,5%). 10 loại trái cây này chiếm tới 98,9% tổng giá trị XK trái cây.

Bên cạnh đó, một số loại trái cây ngoài tốp 10 nhưng cũng đã có giá trị XK đáng kể như chôm chôm (11,121 triệu USD; chiếm 0,8%), mít (6,511 triệu USD; 0,5%)…  

Thanh long vẫn áp đảo

Từ số liệu của Tổng cục Hải quan, có thể thấy thanh long vẫn đang là trái cây XK số 1 của nước ta, với giá trị vượt xa so với các loại trái cây còn lại. Bởi như đã nói ở trên, trong 9 tháng đầu năm nay, XK thanh long đạt tới 663,347 triệu USD, cao hơn rất nhiều so với giá trị XK của nhãn (đứng vị trí thứ 2 với 131,839 triệu USD). XK thanh long năm nay có sự tăng trưởng rất tốt với mức tăng 107,5% so với cùng kỳ 2015.

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit), thị trường lớn nhất của thanh long Việt Nam vẫn là Trung Quốc, với giá trị XK 9 tháng là 608,324 triệu USD (chiếm 91,7% tổng giá trị XK thanh long). XK thanh long sang Trung Quốc tăng trưởng rất mạnh, với mức tăng trên 130% trong 9 tháng qua.

Một số thị trường khác của thanh long tuy giá trị NK còn khiêm tốn nếu so với thị trường Trung Quốc, nhưng cũng đang có mức tăng trưởng rất ấn tượng. Chẳng hạn, thị trường Mỹ đã đạt 12,61 triệu USD trong 9 tháng, tăng trên 50% so cùng kỳ năm ngoái.

Theo TS Võ Mai, PCT Hội Làm vườn Việt Nam, sở dĩ thanh long vẫn chiếm tỷ trọng quá lớn về lượng cũng như giá trị XK, trước hết bởi đây là loại cây khá dễ trồng, năng suất cao. Hiện nay, thanh long đã được trồng ở nhiều địa phương từ Bắc vào Nam, do đó, sản lượng thanh long hiện khá lớn. Trái thanh long lại giàu dinh dưỡng, hương vị phù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng ở nhiều thị trường. Hình đáng đẹp của trái thanh long cũng là một yếu tố quan trọng hấp dẫn người tiêu dùng ở nhiều nước.

Việc một số thị trường khó tính đã mở cửa hay cho phép NK trở lại thanh long Việt Nam, càng làm tăng thêm cơ hội đẩy mạnh XK loại trái cây chủ lực này trong thời gian tới. Trong tháng 10 vừa rồi, sau 7 năm rưỡi bị Đài Loan cấm NK vì dịch hại (ruồi đục quả), Việt Nam đã lại XK thanh long sang thị trường này.

Cụ thể, Cty TNHH Hoàng Phát Fruit (Long An) đã thực hiện XK lô thanh long 18 tấn sang Đài Loan sau khi xử lý bằng hơi nước nóng. Trước khi bị Đài Loan ngưng NK thanh long, mỗi năm Việt Nam XK sang thị trường này khoảng 14.000 tấn. Như vậy, với việc thanh long Việt Nam chính thức trở lại thị trường Đài Loan, trong năm nay, trái thanh long nước ta đã được XK tới 33 nước và vùng lãnh thổ.  

Sự vươn lên của các loại trái cây khác

Nhiều loại trái cây khác, tuy giá trị XK còn kém xa so với thanh long, nhưng lại đang có sự tăng trưởng ngoạn mục về XK. Trong 10 loại trái cây XK lớn nhất, đứng đầu về tăng trưởng là dưa hấu với mức tăng tới 3.150,9%, tiếp đó là vải (543,6%), sầu riêng (288,5%), chuối (272,2%)… Các loại trái cây khác trong tốp 10, cũng đều đạt mức tăng trưởng tốt: nhãn (98%), chanh (84,4%), dừa (82,8%), xoài (60,5%) và măng cụt (24,7%). Ngoài ra, một số loại trái cây tiệm cận tốp 10 cũng có mức tăng trưởng ấn tượng như chôm chôm (118,2%), mít (114,2%).

Sự tăng trưởng mạnh về giá trị XK của nhiều loại trái cây khác ngoài thanh long, có tác động không nhỏ từ những nỗ lực quan trọng của ngành nông nghiệp trong việc mở cửa các thị trường NK, giúp cho nhiều loại trái cây đã thâm nhập được vào khá nhiều thị trường. Chẳng hạn, với trái xoài, trong 9 tháng đầu năm nay, đã được XK vào 33 nước và vùng lãnh thổ, trong đó có nhiều thị trường khó tính như Nhật Bản, Mỹ, Pháp, Hà Lan, Bỉ, Đức, Úc, Hàn Quốc… Trong năm nay, đã có thêm một số thị trường đầy tiềm năng mở cửa cho trái xoài Việt Nam như Mỹ, Úc…

XK chôm chôm năm nay tăng trưởng mạnh  

Một số loại trái cây tăng trưởng mạnh XK nhờ vào yếu tố cung - cầu. Theo ông Nguyễn Lâm Viên, Chủ tịch HĐQT Cty Vinamit, năm nay, do nhiều nước trong khu vực bị mất mùa chuối bởi ảnh hưởng thiên tai, XK chuối của nước ta đã có cơ hội rất tốt để tăng trưởng mạnh.

Ở nhóm trái cây ngoài tốp 10, có những loại trái cây đạt mức tăng trưởng rất “khủng” như mận (63.521,9%), bơ (11.658,3%), cam (1.049,8%), ổi (962,7%), thảo quả (935,7%)… Tốc độ tăng trưởng quá lớn như trên, chủ yếu do giá trị XK những loại quả này trong năm ngoái còn khá nhỏ. Dầu vậy, đó cũng là những tín hiệu tích cực cho thấy tiềm năng XK của những loại trái cây này trong thời gian tới.  

Cuối năm vẫn tốt

XK trái cây đã tăng mạnh kể từ đầu năm tới nay. Còn những tháng cuối năm? TS Nguyễn Hữu Đạt (Vinafruit), nguyên là GĐ Trung tâm Kiểm dịch thực vật sau nhập khẩu (Cục BVTV), cho hay, mọi năm, cứ vào những tháng cuối năm, thanh long Việt Nam lại được XK rất nhiều. Bởi vào cuối năm, do những vùng trồng thanh long chủ lực như Bình Thuận, Long An, Tiền Giang đều đã bước vào mùa khô nên trái thanh long có chất lượng rất tốt. Nhu cầu NK thanh long lại tăng mạnh ở nhiều thị trường vào dịp cuối năm. Thanh long đang là loại trái cây XK chủ yếu của Việt Nam, nên việc thanh long được XK mạnh vào cuối năm, cũng làm cho XK trái cây tiếp tục tăng trưởng.

Cũng theo ông Đạt, về mặt thị trường, năm nay có một điểm rất đáng chú ý là giá trị XK trái cây sang các thị trường khó tính (Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc…) đã tăng gấp 2 lần so với năm ngoái....