Từ hôm nay, 25-7, Nghị định 55/NĐ-CP của Chính phủ (thay thế Nghị định 41) về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn sẽ chính thức có hiệu lực. Với nhiều quy định thông thoáng hơn, Nghị định 55 được kỳ vọng sẽ tạo ra bước đột phá, khơi thông dòng tín dụng vào khu vực tam nông.

Theo ông Nguyễn Tiến Đông, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước), đây chính là điểm nhấn chính sách tín dụng năm 2015, đồng thời là cơ hội để tái cơ cấu ngành nông nghiệp thông qua các hình thức cho vay chuỗi liên kết, ứng dụng công nghệ cao…

Mở rộng hạn mức tín chấp, đối tượng được ưu đãi

Hạn mức cho vay là thay đổi quan trọng nhất trong Nghị định 55 khi mức cho vay tín chấp được nâng lên từ 1,5 đến 2 lần so với quy định cũ. Cụ thể, mức cho vay không có tài sản đảm bảo tối đa đối với cá nhân, hộ gia đình được nâng lên 100 triệu đồng (trước đây là 50 triệu đồng); 300 triệu đồng đối với hộ kinh doanh (trước đây là 200 triệu đồng); 1 tỷ đồng đối với hợp tác xã, chủ trang trại (trước đây là 500 triệu đồng). Ngoài ra, có thêm 2 đối tượng được bổ sung vào nhóm được vay không cần tài sản bảo đảm. Đó là hợp tác xã nuôi trồng thủy sản hoặc khai thác hải sản xa bờ, liên hiệp hợp tác xã nông nghiệp được vay tới 2 tỷ đồng không cần tài sản bảo đảm; liên hiệp hợp tác xã nuôi trồng thủy sản hoặc khai thác hải sản xa bờ, cung cấp dịch vụ phục vụ khai thác hải sản xa bờ còn được vay tối đa tới 3 tỷ đồng mà không cần tài sản bảo đảm.

Ngân hàng Vietcombank Quảng Ngãi ký kết chương trình hỗ trợ vốn cho nông dân vào tháng 5-2015

Cũng theo Nghị định 55, các tổ chức đầu mối tham gia mô hình liên kết, ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp có thể được vay không có tài sản bảo đảm lên đến 70% - 80% giá trị dự án, phương án sản xuất kinh doanh. Ông Võ Minh Tuấn, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN) cho rằng, những quy định này sẽ góp phần khuyến khích đầu tư mạnh mẽ hơn vào khu vực tam nông theo xu hướng mới là mô hình liên kết giữa doanh nghiệp với các hợp tác xã, hộ nông dân; mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

Một đổi mới khác cũng rất đáng chú ý là Nghị định 55 đã bổ sung đối tượng được vay vốn phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn bao gồm cả các đối tượng là cá nhân, hộ gia đình sinh sống trên địa bàn thành phố, thị xã nhưng tham gia sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, đến thời điểm năm 2010, dân số tại khu vực các đô thị trên cả nước ước khoảng gần 28 triệu người. Trong đó, tỷ lệ người dân sinh sống tại các xã vùng đệm, vùng ven đô thị ở mức xấp xỉ 50%. Như vậy, trong thời gian triển khai Nghị định 41, cả nước đã có gần 14 triệu người dân không có cơ hội vay vốn từ chương trình tín dụng ưu đãi tam nông vì bị coi là “thị dân”. Nay quy định này đã được “cởi trói”, chắc chắn sẽ khiến cho dòng tín dụng đổ về các khu vực ven đô tăng lên mạnh mẽ. Đây cũng sẽ là chìa khóa đầu tiên để nền nông nghiệp tại các đô thị chuyển mình với các chương trình tái cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp xu hướng phát triển kinh tế nông nghiệp hàng hóa.

Để chính sách đi vào cuộc sống

Cơ chế, chính sách đã rộng mở, nhưng liệu đồng vốn ngân hàng có dễ dàng đến được tay người nông dân? Đánh giá cao những điểm mới của Nghị định 55, nhưng chuyên gia ngân hàng - TS Nguyễn Trí Hiếu cũng tỏ ra băn khoăn bởi lâu nay nhiều chính sách ưu đãi thường được đánh giá là mang tính “hô hào”, khó thực hiện. Do đó, phải có sự giám sát chặt chẽ của người dân, xã hội trong việc thực hiện nghị định này. Thêm nữa, theo TS Nguyễn Trí Hiếu, hầu hết các ngân hàng sẽ không dễ dàng cho vay không thế chấp với khoản tiền lớn trong bối cảnh các ngân hàng đang nỗ lực để giảm nợ xấu. Ông Hiếu cho rằng để nghị định mới phát huy hiệu quả cần phải thành lập và mở rộng ngay các quỹ bảo lãnh tín dụng trong nông nghiệp. 

Việc nới rộng hạn mức cho vay tín chấp đã mở ra cơ hội tháo gỡ “nút thắt” về tài sản đảm bảo cho khu vực nông nghiệp, nông thôn. Nhưng để tiếp cận được vốn vay ưu đãi, về phía người nông dân và doanh nghiệp cũng cần chứng minh được tính khả thi trong hoạt động sản xuất. Ông Nguyễn Thanh Hùng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp nhìn nhận: “Cơ chế tín chấp theo Nghị định 55 đã thông thoáng hơn, nhưng để thực sự tiếp cận được nguồn vốn và sử dụng vốn hiệu quả, bản thân người nông dân và doanh nghiệp nông nghiệp cần có kế hoạch sản xuất gắn với thị trường. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh cơ giới hóa, ứng dụng công nghệ cao để giảm giá thành, nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp”.
Về phía Ngân hàng Nhà nước, ông Nguyễn Tiến Đông cho biết, bên cạnh những chính sách mới của Nghị định 55, còn có cơ chế khuyến khích các ngân hàng thương mại tham gia cho vay lĩnh vực nông nghiệp - nông thôn. Tất cả các ngân hàng thương mại tham gia vào lĩnh vực này sẽ được áp dụng tỷ lệ dự trữ bắt buộc ở mức thấp nhất, giúp hiệu suất quay vòng vốn cao hơn.

Bên cạnh đó, dự kiến khoảng đầu quý 3-2015, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiến hành sơ kết đánh giá lại chương trình cho vay thí điểm chuỗi liên kết, ứng dụng công nghệ cao… Qua đó, nếu có vướng mắc sẽ tìm hướng tháo gỡ để những chính sách mới của Nghị định 55 thực sự phát huy hiệu quả, khơi thông mạnh mẽ dòng vốn tín dụng cho khu vực tam nông.