Ninh Thuận là một trong những tỉnh nghèo của cả nước, thu ngân sách toàn tỉnh hằng năm đạt chưa đến 2.000 tỷ đồng nên việc triển khai Chương trình MTQG xây dựng NTM tại tỉnh gặp nhiều khó khăn và thách thức.

Chăn nuôi gia súc là thế mạnh của tỉnh Ninh Thuận

Tuy nhiên, với quyết tâm cao của các cấp chính quyền địa phương và sự đồng thuận của người dân cùng chung sức xây dựng NTM, đến nay bộ mặt làng quê đã từng bước đổi mới.

Vượt khó

Nguồn vốn đầu tư trực tiếp từ Chương trình MTQG xây dựng NTM rất thấp so với nhu cầu địa phương, trong năm 2011 đầu tư được 7,9 tỷ đồng, năm 2012 được 8,3 tỷ đồng, năm 2013 là 7,7 tỷ đồng…

Do đó, để thực hiện tốt Chương trình xây dựng NTM, UBND tỉnh Ninh Thuận đã chỉ đạo các ngành, địa phương lồng ghép các chương trình dự án trên toàn tỉnh để ưu tiên hỗ trợ, đầu tư cho 11 xã điểm hoàn thành các tiêu chí xây dựng NTM giai đoạn 2011-2015.

Vì vậy, bốn năm qua, Ninh Thuận đã có những bước đột phá trong việc huy động và lồng ghép các nguồn vốn để đầu tư cơ sở hạ tầng, phát triển SX kinh doanh, cải tạo nhà ở, vệ sinh môi trường với tổng kinh phí hơn 5.000 tỷ đồng.

Ngoài ra, thông qua công tác tuyên truyền, vận động đã làm thay đổi nhận thức trong nhân dân về xây dựng NTM, khơi gợi tính tự lực tự chủ của người dân và tránh ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước.

Do đó, hầu hết người dân đã từng bước phát huy vai trò chủ thể trong quá trình phát triển và xây dựng NTM với sự hỗ trợ, định hướng của Nhà nước và đảm bảo nguyên tắc “Dân biết, dân bàn, dân làm và dân được hưởng thụ”.

Ông Lê Kim Hiếu, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh Ninh Thuận, cho biết: Đối với tỉnh Ninh Thuận, khó khăn lớn nhất là vốn đầu tư xây dựng NTM.

Đây thực sự là thách thức lớn đối với các xã, vì thế cần nhất là tạo ra một môi trường hấp dẫn và an toàn đầu tư trong nông nghiệp, nông thôn.

Quan trọng là quy hoạch tổng thể, sử dụng đất, hạ tầng để thu hút DN, hộ nông dân đầu tư dài hạn, làm hạt nhân tổ chức và phát triển SX, xây dựng bền vững mối liên kết bốn nhà.

Đặc biệt là phải xây dựng được các hình thức liên doanh, liên kết với phương châm các DN đầu tư và nhân dân cùng tham gia xây dựng, bảo đảm bình đẳng, cùng có lợi.

Những năm qua và thời gian tới tỉnh Ninh Thuận tiếp tục đẩy mạnh đầu tư cơ sở hạ tầng GTNT, giao thông nội đồng và kênh mương thủy lợi, đáp ứng nhu cầu phát triển SX.

Tiếp tục hỗ trợ triển khai và nhân rộng các mô hình phát triển SX có hiệu quả trên cơ sở ứng dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật vào SX.

Trong đó, chú trọng các sản phẩm cây trồng, vật nuôi đặc thù, mang tính truyền thống của tỉnh, có hiệu quả kinh tế và ưu thế cạnh tranh trên thị trường. Đồng thời tiếp tục thực hiện Nghị quyết của tỉnh về văn hóa, xã hội, môi trường nông thôn theo hướng tập trung ưu tiên cho các xã điểm.

Phát triển các mô hình

Đẩy mạnh phát triển các mô hình liên kết, liên minh trong SX và tiêu thụ sản phẩm, làm cơ sở để xây dựng các vùng SX chuyên canh gắn với công nghiệp chế biến là đặc điểm nổi bật của tỉnh Ninh Thuận trong bốn năm qua.

Ông Nguyễn Đình Trưng, cán bộ chuyên trách Văn phòng Điều phối xây dựng NTM tỉnh Ninh Thuận, cho biết: Tỉnh đã tập trung phát triển các mô hình và đạt được hiệu quả cao. Điển hình là mô hình “1 phải 5 giảm” trong canh tác lúa nước đã giúp bà con nông dân giảm được lượng giống, phân bón, giảm công chăm sóc, giảm lượng nước tưới… nhờ đó năng suất lúa vượt trên 30%, thu nhập tăng 5,5 triệu/ha so với tập quán SX cũ.

Hay mô hình trồng nho SX theo hướng VietGAP đã tạo nên những giống nho có thương hiệu lớn đang được áp dụng rộng rãi trên toàn tỉnh như giống nho đỏ (Red Cardinal) cho thu nhập 150 triệu đồng/ha/năm hay giống nho xanh NH 01-48 đã mang lại cho người trồng nho thu nhập lên đến 250 triệu đồng/ha/năm.

Ngoài ra, tỉnh còn triển khai nhiều mô hình hiệu quả tương tự như: mô hình SX rau an toàn, mô hình tưới nước tiết kiệm, mô hình xây dựng hầm biogas…

Cùng với những thành công trong phát triển mô hình SX, việc huy động nguồn lực từ nhân dân, DN và các tổ chức để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cũng được nhiều địa phương làm rất tốt.

Điển hình như xã Phước Thái, người dân đóng góp 140 triệu đồng bê tông hóa sân trường tiểu học, góp 1,1 tỷ đồng làm 1.500 m đường nông thôn ở các thôn Đá Trắng, Như Bình, góp 2,6 tỷ đồng xây dựng 146 căn nhà cho hộ nghèo…

Còn một số xã khác người cũng đóng góp rất nhiều cho Chương trình xây dựng NTM tại địa phương như: tại xã Phước Hậu người dân tự đầu tư trên 400 triệu đồng xây dựng chợ thôn, hay giáo dân xã Tân Hải đóng góp 400 triệu đồng làm đường GTNT…

Ngoài đóng góp về tiền, nhiều hộ dân còn tự nguyện hiến đất để làm đường GTNT như tại xã Phước Thái có 18 hộ dân hiến 3.850 m2 đất xây dựng kênh mương và đường nội đồng, còn ở xã Phước Sơn có 10 hộ dân hiến 2.823 m2, hay ông Trần Văn Quang ở thôn Thái Hòa, xã Phước Thái hiến tới 1.500 m2.

Theo báo cáo gần đây nhất, toàn tỉnh Ninh Thuận có 47 xã xây dựng NTM trong đó có 6 xã đạt từ 15-18 tiêu chí, 14 xã đạt từ 10-14 tiêu chí, 22 xã đạt từ 5-9 tiêu chí và 5 xã dưới 5 tiêu chí. Tính từ đầu năm 2011 số hộ nghèo khu vực nông thôn chiếm tỷ lệ 17,6% đến đầu năm 2014 giảm còn 11,65%, thu nhập bình quân khu vực nông thôn tăng 1,4 lần.